Bu Yönetmeliğin amacı, semt ve üretici pazarlarını modern bir yapıya kavuşturmak, bu yerlerde sebze ve…
12 Temmuz 2012 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 28351
Gümrük ve Ticaret Bakanlığından:
PAZAR YERLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, semt ve üretici pazarlarını modern bir yapıya kavuşturmak, bu yerlerde sebze ve meyveler ile belediyece müsaade edilen diğer gıda ve ihtiyaç maddelerinin ticaretinin kaliteli, standartlara ve gıda güvenilirliğine uygun olarak serbest rekabet şartları içinde yapılmasını temin etmek, tüketicilerin hak ve menfaatlerini korumak ve üreticiler ile pazarcıların faaliyetlerini düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, semt ve üretici pazarlarının kurulması, işletilmesi, taşınması ve kapatılmasını, yönetim ve denetimini, bu yerlerde faaliyet gösteren üretici ve pazarcılarda aranılacak nitelikleri, bunların çalışmalarını, yapacakları satışları, haklarını ve uymakla yükümlü bulundukları kuralları, belediye ve diğer idarelerin görev, yetki ve sorumlulukları ile pazar yerlerine ilişkin diğer hususları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 11/3/2010 tarihli ve 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 7 ve 15 inci maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Gümrük ve Ticaret Bakanlığını,
b) Belediye: 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununa tabi belediyeleri,
c) Bildirim: Bildirim miktarı veya üzerindeki sebze ve meyvelere ilişkin sisteme yapılan beyan işlemini,
ç) Bildirim miktarı: Adet ile yapılan satışlarda 150 adet, bağ ile yapılan satışlarda 50 bağ, kilogram ile yapılan satışlarda 100 kilogramı,
d) İl müdürlüğü: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Ticaret İl Müdürlüğünü,
e) Kanun: 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunu,
f) Künye: Sebze ve meyvelerin üretim yerini, cinsini, miktarını, hangi üretici/işletmeye ait olduğunu, varsa sertifika bilgilerini ve Bakanlıkça uygun görülen diğer hususları içeren ve sistem üzerinden basılan belge veya barkodlu etiketi,
g) Mal: Organik ve iyi tarım uygulamaları kapsamında üretilen sertifikalı ürünler dâhil ticarete konu sebze ve meyveler ile belediyece pazar yerlerinde satışına izin verilen diğer gıda ve ihtiyaç maddelerini,
ğ) Meslek kuruluşu: Pazarcıların üyesi oldukları ihtisas odalarının kurdukları ülke genelinde en fazla üyeye sahip esnaf ve sanatkârlar federasyonuna kayıtlı meslek odasını veya ihtisas odası bulunmayan yerlerde en fazla pazarcı üyeye sahip karma nitelikteki esnaf ve sanatkârlar odasını,
h) Pazar yerleri: Belediyelerce tespit edilecek yer ve günlerde kurulan üretici ve semt pazarlarını,
ı) Pazarcı: Malları semt pazarlarında doğrudan tüketicilere perakende olarak satan meslek mensubunu,
i) Perakende satış: Tek seferde bildirim miktarının altında yapılan satışı,
j) Semt pazarı: Üreticiler ve pazarcılar tarafından malların doğrudan tüketicilere perakende olarak satıldığı açık veya kapalı pazar yerlerini,
k) Sistem: Bakanlık bünyesinde elektronik ortamda kurulan ve internet tabanlı çalışan merkezi hal kayıt sistemini,
l) Tahsis: 26/5/1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca tahsil edilen işgaliye harcı
karşılığında, semt ve üretici pazarlarındaki satış yerlerinin geçici olarak kullanım hakkını,
m) Tahsis sahibi: Pazar yerlerinde adına satış yeri tahsis edilmiş olan pazarcı ve üreticileri,
n) Tahsis ücreti: 2464 sayılı Kanuna göre, işgal edilen alan ile orantılı olarak belediye meclisince belirlenen işgaliye harcını,
o) Üretici: Organik ve iyi tarım uygulamaları kapsamında üretilen sertifikalı ürünler dâhil sebze veya meyve üretenleri,
ö) Üretici pazarı: Üreticilerin kendi ürettikleri malları perakende olarak doğrudan tüketicilere sattıkları açık veya kapalı pazar yerlerini,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Pazar Yerlerinin Kurulması, İşletilmesi, Taşınması ve Kapatılması
Pazar yerlerinin kurulması ve işletilmesi
MADDE 5 – (1) Pazar yerleri, imar planında belirlenmiş alanlarda bu Yönetmelikte belirtilen asgari koşulları taşıyacak şekilde belediyeler tarafından kurulur. Gerçek veya tüzel kişiler tarafından pazar yeri kurulamaz.
(2) Pazar yerinin kurulmasına, 7 nci maddede belirtilen komisyonun raporu göz önünde bulundurularak belediye meclisince karar verilir.
(3) Semt pazarının kurulmasında, tüketici piyasasının büyüklüğü, ulaşım imkânları, semt pazarı sayısı ve bunların birbirlerine yakınlığı ile semt pazarının çevreye, altyapıya ve trafiğe getireceği yükler ile can ve mal güvenliği riski göz önünde bulundurulur.
(4) Üretici pazarının kurulmasında, yörede yetiştirilen mal miktarı ve çeşidi, üretim sezonu ile üretici ve tüketici talepleri dikkate alınır.
(5) Semt pazarı kurulan yerlerde, üretici pazarı semt pazarı ile aynı günde kurulamaz.
(6) Münhasıran organik malların satışı amacıyla semt pazarı kurulabilir.
(7) İmar planlarında pazar yerlerinin belirlenmesinde, bu Yönetmelikte yer alan hükümler belediyelerce göz önünde bulundurulur.
(8) Pazar yerleri, belediyelerce işletilir ve bu yetki devredilemez. Ancak, pazar yerlerinin işletilmesine ilişkin bazı hizmetler, bu Yönetmelik ve ilgili mevzuat hükümlerine aykırı hüküm içermeyecek şekilde yapılacak belirli süreli protokoller ile meslek kuruluşları eliyle yürütebilir.
Pazar yerinde bulunması gereken hizmet tesisleri ve özellikleri
MADDE 6 – (1) Pazar yerlerinde;
a) Pazarcı ve üretici satış yerleri,
b) Zabıta bürosu,
c) Çöp toplama yeri,
ç) Elektronik tartılar,
d) Hoparlör sistemi,
e) Aydınlatma sistemi,
f) Güvenlik kamerası,
g) Tuvalet
bulunması zorunludur.
(2) Satış yerlerinin alan büyüklüğü ve kullanımı ile buralardaki tezgâhların ebat ve biçimine ilişkin özellikler, mal teşhirini olumsuz etkilemeyecek, alışveriş için yeterli geçiş yolları bırakacak ve pazar yerlerine standart bir görünüm kazandıracak şekilde ilgili meslek kuruluşunun görüşü alınarak belediye encümenince belirlenir.
(3) Zabıta bürosu, ilgili personelin ihtiyacını karşılayabilecek özellikte ve kapasitede olur. Seyyar kabinler de bu amaçla kullanılabilir.
(4) Pazar yerlerinde oluşan çöplerin kaldırılıncaya kadar tutulacağı çöp toplama yeri, pazar yerinin uygun bir yerinde oluşturulur. Çöp toplama yerlerinin kapasitesi, pazar yerinin büyüklüğü ve iş hacmine göre belirlenir.
(5) Pazar yerlerinde faaliyet gösterenler ile tüketicilerin can ve mal güvenliğini sağlanması amacıyla, pazar yerlerinin kapasitesi göz önünde bulundurularak yeterli sayı ve özellikteki güvenlik kameraları uygun alanlara yerleştirilir.
(6) Tuvaletler, pazar yerlerinin kapasitesi göz önünde bulundurularak ihtiyacı karşılayacak sayıda ve özellikte olur. Bu amacı sağlayacak şekilde, seyyar tuvalet kabinleri veya pazar yerinin çevresinde bulunan tuvaletler de kullanılabilir.
(7) Tüketicilerce satın alınan malların ağırlığının kontrol edilebileceği, ilgili mevzuata uygun elektronik tartılar, pazar yerlerinin giriş ve çıkış noktalarına konulur.
(8) Gerekli görülen duyuruların yapılabileceği uygun ve yeterli kapasitedeki hoparlör sistemi ile pazar yerlerinin yeterli düzeyde aydınlatılmasına imkân sağlayacak aydınlatma sistemi kurulur.
(9) Tahsis sahiplerinin pazar yerine mal getirme, boşaltma ve yükleme işlerini kolaylıkla yapabilmelerine imkân verecek tedbirler belediyece alınır.
(10) Zorunlu tesisler dışında ihtiyaca göre belirlenecek diğer tesisler belediyece oluşturulabilir.
Pazar yeri kuruluş komisyonu
MADDE 7 – (1) İmar planında pazar yeri olarak belirlenen veya belirlenecek alanın, bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarına uygunluğunu değerlendirmek üzere bir komisyon kurulur. Komisyon tarafından hazırlanan rapor, belediye meclisine sunulur.
(2) Başkanlığı, ilgili belediye başkanı ya da görevlendireceği yardımcısı tarafından yürütülen pazar yeri kuruluş komisyonu; belediyenin imar ve denetim ile ilgili müdürlüklerinden görevlendirilecek iki temsilci ile il müdürlüğü, il/ilçe emniyet müdürlüğü, il/ilçe gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğü, il/ilçe sağlık müdürlüğü/ilçe sağlık grup başkanlığı, ilgili meslek kuruluşu ve ziraat odası ile o yerde faaliyet gösteren en fazla üyeye sahip tüketici örgütünce belirlenecek birer temsilci olmak üzere on üyeden oluşur.
(3) Tüketici örgütü bulunmayan yerlerde tüketiciler, o yerde en fazla ortağa sahip tüketim kooperatifleri tarafından temsil edilir. Komisyonun, o yerde ilgili kuruluşun bulunmamasından kaynaklanan noksan üyelikleri, sırasıyla ilçe ya da il nezdinde faaliyet gösteren ilgili kuruluşça doldurulur.
Pazar yeri yerleşim planı
MADDE 8 – (1) Pazar yeri yerleşim planı, pazar yeri kurulmasına ilişkin belediye meclisi kararını takiben üç ay içinde, 6 ncı maddede belirtilen hizmet tesislerini içerecek şekilde hazırlanır ve belediye encümenince onaylanır.
(2) Yerleşim planının hazırlanmasında; toplam satış yeri sayısının en az yüzde yirmisinin özel satış yeri olarak üreticilere ayrılması ve sebze ve meyveler ile diğer gıda ve ihtiyaç maddelerinin birbirlerini olumsuz etkilemeyecek şekilde ayrı ayrı satışa sunulması hususuna dikkat edilir.
(3) Yerleşim planı, ihtiyaca göre belediye encümeni kararıyla değiştirilebilir. Yerleşim planının değiştirilmesinde, mevcut tahsis sahiplerinin hakları göz önünde bulundurulur.
Pazar yerlerinin kuruluş günü
MADDE 9 – (1) Pazar yerlerinin kuruluş günü, o yerdeki diğer pazar yerlerinin kurulduğu günler dikkate alınmak suretiyle, açılış ve kapanış saatleri ise mevsim şartları ve yöresel ihtiyaçlara göre belediye encümenince belirlenir.
(2) Pazar yerlerinin kuruluş günü ile açılış ve kapanış saatlerinin belirlenmesinde, ilgili meslek kuruluşunun görüşü alınır.
Pazar yerlerinin taşınması ve kapatılması
MADDE 10 – (1) Çevreye, altyapıya ve trafiğe yük getiren, ulaşım imkânları ve alan büyüklüğü yetersiz olan ve uygun çalışma ortamı bulunmayan pazar yerleri belediye meclisinin kararı ile başka bir alana taşınabilir ya da kapatılabilir.
(2) Belediye meclisi, birinci fıkrada belirtilen hususları, 7 nci maddede öngörülen komisyona incelettirir.
(3) Pazar yerinin başka bir alana taşınmasına ilişkin işlemler, bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde yürütülür.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Tahsis İşlemi
Tahsis
MADDE 11 – (1) Semt ve üretici pazarlarındaki satış yerleri tahsis yoluyla işletilir. Tahsis, aynı belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan diğer pazar yerlerinde satış yeri bulunmayanlara öncelik verilmek suretiyle yapılır.
(2) Semt pazarlarındaki satış yerleri pazarcılara ve üreticilere, üretici pazarlarındaki satış yerleri ise münhasıran üreticilere tahsis edilir. Organik malların satışa sunulduğu semt pazarlarındaki satış yerleri, yalnızca organik mal üreten üreticilere veya bu tür malları satan pazarcılara tahsis edilir.
(3) Semt pazarlarında, üreticilere tahsis edilecek satış yeri sayısı, toplam satış yeri sayısının yüzde yirmisinden az olamaz. Ayrılan satış yerlerine üreticilerden yeteri kadar talep olmaması veya boşalan satış yerlerinin doldurulamaması hâlinde diğer talep sahiplerine de tahsis yapılabilir.
(4) Aynı pazar yerinde, bir üreticiye veya pazarcıya doğrudan veya dolaylı olarak en fazla iki satış yeri tahsis edilebilir.
(5) Tahsis, belediye encümeni kararı ile yapılır.
Tahsis sahiplerinde aranılacak şartlar
MADDE 12 – (1) Satış yeri tahsis edilecek pazarcılarda aşağıda belirtilen şartlar aranır:
a) Sebze veya meyve ya da belediyece izin verilen diğer gıda veya ihtiyaç maddelerinin satışı ile iştigal etmek,
b) İlgili meslek kuruluşuna kayıtlı olmak,
c) Vergi mükellefi olmak,
ç) Başvuru tarihinden önceki bir yıl içinde belediyece hakkında tahsis iptal kararı verilmemiş olmak,
d) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamak,
e) İlgili mevzuatla aranılan diğer şartlara sahip olmak.
(2) Satış yeri tahsis edilecek üreticilerde aşağıda belirtilen şartlar aranır:
a) Sebze veya meyve üreticisi olmak,
b) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesinde tutulan ilgili sistemlere kayıtlı olmak,
c) Başvuru tarihinden önceki bir yıl içinde belediyece hakkında tahsis iptal kararı verilmemiş olmak,
ç) Birinci fıkranın (d) bendinde aranılan şartlara sahip olmak,
d) İlgili mevzuatla aranılan diğer şartlara sahip olmak.
(3) Satış yeri tahsis talebinde bulunanlar, Ek-1’de yer alan dilekçe ile birlikte ilgili belediyeye başvurur.
Dilekçeye aşağıdaki belgeler eklenir:
a) T.C. Kimlik numarası beyanı,
b) Tahsise ilişkin ilan tarihinden önceki bir yıl içinde tahsisin iptal edilmediğine ilişkin imzalı taahhütname,
c) İlgili meslek kuruluşuna/Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesinde tutulan ilgili sistemlere kayıtlı olduğunu gösterir belge,
ç) Adli sicil kaydına ilişkin beyanı,
d) Son altı ay içinde çekilmiş üç adet vesikalık fotoğraf.
(4) Satış yeri tahsis talebinde bulunan pazarcılardan, üçüncü fıkrada belirtilen belgelerin yanı sıra, kayıtlı olduğu vergi dairesi adı ve vergi kimlik numarası beyanı istenir.
(5) Belediyeler, adli sicil beyanının doğruluğunu ilgili mercilerden teyit eder.
Pazar yerlerinde tahsis işlemi
MADDE 13 – (1) Tahsis işlemi, pazar yeri yerleşim planının belediye encümenince onaylanmasını müteakip başlatılır.
(2) Yapılacak tahsis işlemi, belediyece en az bir yerel gazetede ilan edilmek, en az yedi iş günü belediye ilan panosunda asılı kalmak ve belediyenin resmi internet sayfasında yayımlanmak suretiyle duyurulur. Ayrıca bu husus, üyelerine duyurmak üzere ilgili meslek kuruluşuna da bildirilir.
(3) Duyuruda, pazar yerinin kurulacağı yer, üretici ve pazarcı satış yeri adedi, müracaat sahiplerinde 12 nci maddeye göre aranılan şartlar ve bu kişilerden istenilen belgeler, son başvuru tarihi ve yeri ile belediyece uygun görülen diğer hususlar yer alır.
(4) Başvurular, duyuruda belirtilen tarihe kadar bizzat yapılır. Yapılan inceleme sonucunda 12 nci maddede öngörülen şartları taşıdığı anlaşılan müracaat sahipleri, kura işlemine katılma hakkı kazanır.
(5) Kura işlemine katılma hakkını kazananların listesi, listeye itirazın süresi ve şekli ile kura işleminin yapılacağı gün en az yedi iş günü süreyle belediyenin ilan panosu ve resmi internet sayfasında yayımlanır. Kura işlemine katılma hakkını kazanamayanlar, listeye itiraz edebilir. İtirazlar, belediye encümenince karara bağlanır.
(6) Kura işlemi, müracaat sahiplerinin huzurunda yapılır. Kura işlemi yapılırken, ilgili meslek kuruluşunca görevlendirilen yetkili bir temsilci gözlemci olarak bulunabilir. Yapılan kura işlemi sonucunda hem pazarcılar hem de üreticiler için asil ve yedek listeler düzenlenir. Bu listeler, beşinci fıkrada belirtilen usule göre ilan edilir.
(7) Bir pazar yerinde aynı mal gruplarının satışını yapan tahsis sahiplerinin satış yerleri, yapacakları yazılı başvuru üzerine belediye encümeninin kararı ile karşılıklı olarak değiştirilebilir.
(8) Asil listelerde bulunan kişilerden tahsis işlemi yapılamayanlara ayrılan satış yerleri ile tahsis işlemi yapılmasından sonra boşalan satış yerleri, yedek listedeki pazarcı veya üreticilere sırasıyla tahsis edilir.
(9) Yedek listelerde pazarcı ve üretici kalmaması ya da kura sonucunun ilan edildiği tarihten itibaren bir yılın geçmiş olması durumunda, tahsis edilemeyen ya da boşalan satış yerleri için tahsis işlemi, bu maddeye göre yeniden yapılır.
(10) Belediyece, satış yeri ile tahsis sahibine ilişkin bilgilerin yer aldığı EK-2’deki şekle uygun plastik veya metal gibi dayanıklı malzemeden yapılmış tanıtım levhası tahsis sahiplerine verilir.
Başka bir alana taşınan pazar yerlerinde tahsis işlemi
MADDE 14 – (1) Pazar yerinin başka bir alana taşınması halinde, yeni pazar yerindeki satış yerleri, mevcut tahsis sahipleri arasında 13 üncü maddenin altıncı fıkrasında belirtilen usule göre yapılacak kura işlemi ile tahsis edilir.
(2) Birinci fıkraya göre yapılan kura işlemi sonucunda kendilerine satış yeri tahsis edilemeyenlere, yazılı talepleri üzerine, diğer pazar yerlerinde boş bulunan satış yerleri başka bir işleme gerek kalmaksızın tahsis edilir.
(3) Birinci fıkraya göre yapılan kura işlemi sonucunda boş kalan satış yerlerine ilişkin yapılacak tahsis işleminde, 13 üncü madde hükümleri uygulanır.
Tahsis ücreti
MADDE 15 – (1) Tahsis ücreti, satış yerinin kullanımı sonrasında belediye meclisince her yıl belirlenecek tarifeye göre belediyelerin yetkili kılacakları memur veya kişilerce makbuz karşılığında günlük olarak tahsil edilir.
(2) Üreticilerden alınacak tahsis ücreti, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda yer alan tarifedeki en alt orandan hesaplanır.
(3) Meslek kuruluşları, belediyelerle yapılan protokoller çerçevesinde verdikleri hizmetler için, 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamında makbuz karşılığında ücret tahsil edebilir.
(4) Tahsis sahiplerinden, bu maddede belirtilenler dışında herhangi bir ad altında ücret tahsil edilemez.
Tahsisin devri
MADDE 16 – (1) Tahsis edilen satış yerleri, vefat etme veya iş göremeyecek derecede kaza geçirme, hastalık ya da yaşlılık gibi zaruri hallerde belediye encümeni kararı ile kanuni mirasçılara devredilebilir.
(2) Tahsis sahibinin vefatı halinde devir, vefat tarihinden itibaren üç ay içinde yazılı talepte bulunulması ve kanuni mirasçıların anlaşmasına bağlıdır. Mirasçıların anlaştığını gösterir noter onaylı belge ile veraset ilamı talep dilekçesine eklenir.
(3) Vefat dışında birinci fıkrada belirtilen diğer durumlarda devir, yazılı talepte bulunulması ve zaruri halin belgelendirilmesine bağlıdır.
(4) Devir işlemlerinden herhangi bir ücret tahsil edilmez.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Satış İşlemleri
Kategori: 